The culture of writing

DRM, ofwel kopieerbeveiliging, is een van de hot topics in de discussie van e-boeken op dit moment, die vastgelopen lijkt te zijn in een loopgravenoorlog tussen de voorstanders en de tegenstanders.

Het argument van de voorstanders is helder: als je een e-boek niet beveiligd, geef je de piraterij vrij spel. Voor je het weet wordt er niet meer betaald voor e-boeken. En wie wil er nog betalen voor een papieren boek als het e-boek gratis te krijgen is?

Het punt van de tegenstanders is al even helder: een e-boek wordt zodanig beveiligd dat iemand die er eentje koopt het boek niet kan delen, uitlenen, doorverkopen of zelfs lezen op een apparaat naar keuze. Dit hindert de lezer zodanig in zijn of haar vrijheid dat hij of zij wel op zoek moet naar illegale content die vrij uitwisselbaar is.

Het grootste probleem op dit gebied is dat er te weinig marktgegevens zijn om sluitende conclusies te trekken. Onderzoek als dat van Brian O’Leary lijkt aan te tonen dat piraterij de verkoop van boeken juist stimuleert.

Breder opgezette studies zoals die van de Universiteit van Amsterdam (Legal, Economic and Cultural aspects of filesharing) concluderen dat gebruikers die illegaal downloaden uiteindelijk meer geld uitgeven aan vergelijkbare producten dan zij die niet downloaden, met als belangrijkste argument dat ze eerst willen weten wat ze gaan kopen.

Aan de andere kant staat een partij als Stichting Brein die in opdracht van de Nederlandse uitgevers piraterij bestrijdt en die melden succesvol te zijn, zonder dat men aan kan geven in hoeverre dat succes dan leidt tot minder illegaal aanbod.

Dit ontbreken van heldere data zorgt ervoor dat er geen sluitende argumenten te vinden zijn voor of tegen DRM en dat de discussie dus op basis van ideologische argumenten gevoerd wordt en dat beide posities zoals boven beschreven in zulke algemene termen zijn gesteld dat ze beide waar zijn. Echter, het probleem is dusdanig complex, dat we nergens komen als we niet veel genuanceerder naar het [probleem gaan kijken.

Op de eerste plaats, zoals Michael Shatkin terecht opmerkt, de tegenstanders denken vaak dat iedereen die voor DRM is – vrijwel alle uitgevers en schrijvers – geloven dat DRM een wondermiddel is tegen piraterij. Zijn onderzoek onder Amerikaanse uitgeverijen en agenten toont aan dat dit niet zo is.

Wat ze wel denken is dat DRM noodzakelijk is om populaire titels te beschermen en dat het grootste voordeel van DRM is dat dit het onderling uitwisselen van bestanden tegengaat. Het vrijelijk uitwisselen van bestanden is een probleem dat de muziek- en filmindustrie danig parten speelt.

Ik heb zelf een kort en wetenschappelijk volstrekt onverantwoord onderzoekje gedaan onder mijn vakgenoten en ben tot de conclusie gekomen dat Shatzkins onderverdeling een goed uitgangspunt is om de discussie te voeren. Dus we kunnen ervan uitgaan dat:

1. DRM beschermt met name de verkoop van populaire titels
2. DRM is geen effectieve bescherming tegen piraterij
3. Het grootste voordeel van DRM is dat dit het vrij uitwisselen van bestanden tegengaat.

Dit leidt mij tot het volgende voorstel dat mijns inziens een grote stap voorwaarts zou kunnen zijn voor de hele DRM-kwestie: het flexibel gebruik van DRM. Het zijn met name de verkoop van de grote titels die een breed publiek bereiken die het meeste geschaad worden door het kopiëren en uitwisselen van bestanden. Voor minder bekende titels zou het uitwisselen van bestanden juist goed kunnen zijn.

Want de zogenaamde casual readers die bestanden uitwisselen kopen het boek dan wel niet, maar kunnen een goed boek wel aanraden aan anderen, die dat misschien wel doen. Bovendien, veel uitgevers gebruiken extreem laag geprijsde of zelfs gratis e-boeken nu al als middel om een publiek op te bouwen voor een auteur, dus het verschil is klein.

In combinatie met sociale DRM – het aanbrengen van een watermerk dat een boek aan een gebruiker bindt – zou dit voor een uitgever een goede manier zijn om een deel van zijn titels niet te beveiligen. Het is een werkbaar compromis dat de voor- en tegenstanders van DRM bij elkaar kan brengen en meteen nieuwe wegen opent voor de exploitatie van digitale content.

Het belangrijkste punt van Shatzkins artikele echter is de observatie dat de hele kwestie van DRM wel eens een gepasseerd station kan blijken te zijn nu het erop lijkt dat het digitale lezen steeds meer naar de cloud verschuift. Het model dat Google nu gebruikt en dat een standaard zal worden op dit gebied is dat een lezer altijd in staat is al zijn content te lezen op elke willekeurige lezer.

Dit lost het probleem van de deelbaarheid niet op, maar zal de lezer zo veel meer vrijheid opleveren dat het wel eens een ideaal evenwicht zou kunnen blijken te zijn tussen bescherming van de content en de vrijheid van de lezer.

Een ander punt hierbij is dat het downloaden van files steeds meer terrein prijs lijkt te geven aan streaming – wat zoveel wil zeggen als het online lezen van de content zonder dat het boek als een fysieke en dus uitwisselbare download op een reader of computer gezet wordt. Het maakt delen nog steeds mogelijk – maar hiervoor moet de gebruiker iemand anders toegang geven tot zijn of haar content, wat het casual sharing een stuk minder casual zal maken.

Ook dit zal het gevoel bij de lezer dat hij op een of andere manier nog steeds geen volledig eigenaar is van het e-boek niet wegnemen, maar het biedt wel voldoende flexibiliteit, verwacht ik, om de meeste lezers tevreden te stellen. Bovendien kan de uitgever of retailer dit model aanvullen met andere diensten die deze leeservaring nog interessanter kan maken.