The culture of writing

Ik heb altijd gedacht dat de plotse doorbraak van het e-boek in de Verenigde Staten te maken had met de introductie van de draadloze Kindle en het feit dat dit voor het eerst de echte cloud-ervaring voor boekenlezers met zich meebracht. Dit wil zeggen: voor het eerst kon je een boek bestellen EN LEZEN! vanaf elke plek en op elk gewenst moment.

In een recent gesprek met een vertegenwoordiger van Google werd ik echter geconfornteerd met een andere lezing van de feiten: hij vertelde dat de doorbraak van het e-boek in de VS weliswaar gefaciliteerd werd door de draadloze Kindle, maar pas plaats kon hebben toen Amazon ook e-boeken aanbood in andere formaten dan downloadbare bestanden ePubs.

Welbeschouwd komt dit op hetzelfde neer: Amazon introduceerde de mogelijkheid om in de cloud te lezen. Maar omgezet naar de Nederlandse situatie is het wel degelijk van belang om beide aspecten te bekijken. In Nederlands hebben we momenteel alleen downloadbare e-boeken in de aanbieding die op een reader gelezen moeten worden.

Aangezien Amazon de Kindle ook aan Nederland verkoopt, is deze cloud ervaring in theorie al mogelijk. Er is echter nog maar heel weinig Nederlandse content in de Amazon Store te koop en het ziet er niet uit dat dit snel gaat veranderen zolang Amazon geen Nederlandse Store opent zoals ze in Engeland, Duitsland en Frankrijk hebben gedaan.

Het openen van de iBook Store voor Nederland wordt al een tijdje aangekondigd, maar Apple lijkt geen haast te maken en de Nederlandse uitgevers zitten nog grotendeels vast in een discussie waar vaak laatdunkend over wordt gedaan, maar die noodzakelijk is om een eeuwenoud business model te ontrafelen en de nieuwe verhoudingen die digitaal uitgeven met zich mee brengt te onderzoeken.

Bovendien is het onwaarschijnlijk dat de iBook Store een publiek zal bedienen dat groot genoeg is om voor een doorbraak van het coud lezen te zorgen. Daarvoor is het model van Apple te veel gericht op de eigen hardware in plaats van op snelle adoptie door een massapubliek. Apple is niet geïnteresseerd in lezen, Apple is geïnteresseerd in het verkopen van hardware – boeken zijn hierbij eerder een middel dan een doel, zoals muziek dat is bij het verkopen van iPods.

En dan Google. Google Editions is goed gestart in de VS, zonder dat het meteen aardverschuivingen binnen de uitgeefwereld teweeg heeft gebracht. Maar Google Editions is niet gericht op snelle marktveroveringen, maar op het langzaam veranderen van de onderliggende business modellen van de verkoop van zowel papieren als digitale boeken.

Om een voorbeeld te noemen, meer dan 100 onafhankelijke boekhandelaren hebben zich verenigd en zich aangesloten bij Google, die bezoekers gebaseerd op hun locatie nu doorverwijst naar de dichtsbijzijnde aangesloten boekhandelaar. Google treedt daarbij op als retailer EN als reseller in een, iets dat tot dusver onbekend was, maar uiterst effectief blijkt, omdat het een winstgevende propositie biedt voor boekhandelaren, uitgevers en uiteraard Google zelf.

Google biedt daarnaast de consument een overtuigende service omdat het naadloos geïntegreerd kan worden met elk soort online gedrag en daarbij de cloud ervaring die Amazon biedt op z’n minst evenaart: eenmaal een e-boek bij Google gekocht, kan het overal, op elk moment en op elk apparaat gelezen worden (behalve de Kindle, vooralsnog). Amazon heeft de Kindle, maar Google Editions kan op elk ander apparaat gebruikt worden, waarbij ze met de snel groeiende Android gemeenschap nog een sterk ijzer in het vuur hebben.

In deze analyse heeft Google een goede kans in snel tempo de grootste speler op het gebied van e-boeken in Nederland worden. De enige concurrent op dit gebied is Bol.com en hoewel het marktaandeel van Bol nog steeds zeer groot is, heeft het een groot nadeel: het verkoopt alleen downloadbare e-boeken. het biedt geen cloudomgeving voor de lezer, geen buy once, read anywhere dienst.

Het zal dus zeker een interessant gevecht worden tussen deze twee, eentje waarbij de meeste uitgevers waarschijnlijk op beide paarden gaan wedden, simpelweg omdat het kan en omdat elke vorm van concurrentie op dit gebied goed zal zijn voor de marges – en daarmee, uiteindelijk, voor de consument.

Er is nog een aspect dat niet moet worden vergeten: zodra een clouddienst als Google Editions aan de nieuwe POD-aanbieders gekoppeld wordt (zoals die van het Centraal Boekhuis, die uitgevers ook nog eens het gemak van een volledig geïntegreerde facturering en rapportage biedt), zal het bestaande business model van het boek definitief aan stukken gaan.

Want dan wordt naast het e-boek ook het papieren boek een product dat altijd en overal besteld en geleverd kan worden, nooit meer uit druk is, en waarbij de uitgever dus altijd aan de (impulsieve) wensen van de consument tegemoet kan komen. Dit zorgt ervoor dat de toekomst van het papieren boek in mijn ogen een stuk zonniger is dan menigeen denkt.

Wat daarbij wel definitief op de helling gaat is het traditionele business model van het boek: leg een boek in de boekhandel en hoop dat er een lezer langskomt die het tussen duizende anderen vandaan haalt en het meeneemt naar de kassa. Lezen wordt een dienst, waarbij een uitgever meer dan ooit tegmoet moet kunnen komen aan de eisen van de consument. Dit hoeft niet ten koste te gaan van de kwaliteit van het boek, zoals vaak wordt beweerd – het onderscheidende kenmerk van een goede uitgeverij is meer dan ooit de kwaliteit van het product.

Wij als uitgevers zullen alleen wat meer moeten doen om dit boek bij de lezer te krijgen. Een mooie uitdaging, toch?