Onlangs deed het Commissariaat van de Media uitspraak over een verzoek dat was ingediend door Rene Bego van Mo’Media. De vraag was of hij een app mocht aanbieden bij de 100%-stedengidsen die hij uitgeeft. Een logische vraag: stedengidsen en apps vormen een zeldzaam goede combinatie. Immers, de moderne tourist wandelt door de straten van een verre stad met de mobiele telefoon in de hand om maximaal gebruik te kunnen maken van alle ondersteunende informatie die geboden wordt door tientallen – of misschien wel honderden – apps. Een restaurant opzoeken, kaart erbij, recensies lezen en kiezen maar.
Nu heeft het Commissariaat geoordeeld dat een dergelijke app is toegestaan, mits het “een ondersteunende functie” heeft. In de ogen van het Commissariaat wil dit zeggen dat Mo’Media op de kaartjes die in de app staan geen informatie mag zetten over wat er zich op een bepaalde locatie bevind, maar met een paginanummer moet verwijzen naar waar in de papieren gids deze informatie gevonden kan worden.
Het is daarom niet verwonderlijk dat Rene Bego de app met al deze beperkingen veel te mager vindt.
Zoals Hans Bousie in zijn column in Boekblad hierover terecht opmerkt, had het Commissariaat de mogelijkheid om hier een uitspraak te doen die uitgevers nieuwe mogelijkheden geeft om digitale producten bij hun papieren boeken te verkopen of weg te geven. Ze hebben er echter voor gekozen zich aan de door zichzelf opgelegde meest strikte interpretatie van de wet op de vaste boekenprijs te houden.
Het lijkt erop dat het Commissariaat de mening van het gros van het boekenvak deelt: elke vorm van digitaal is per definitie slecht voor de verkoop van het papieren boek en moet dus zo veel mogelijk aan banden worden gelegd.
Hier spreekt een onderliggende angst uit die heel bekend is uit de beschikbare managementliteratuur over innovatie. De voornaamste angst is dat het oude en vertrouwde uiteindelijk geheel zal verdwijnen en daarmee het bestaansrecht van het bedrijf zal ondermijnen.
En natuurlijk, innovatie heeft altijd een risico – maar dat is inherent aan het ondernemerschap. En goed ondernemerschap betekent dat je meegroeit met de markt, omdat je anders onherroepelijk gemarginaliseerd zal worden en uiteindelijk ten onder zult gaan. Door het oude te omarmen en het nieuwe rigorous buiten te sluiten, geeft het Commissariaat de boodschap aan het boekenvak dat de toekomst ons niets te bieden heeft. Met deze uitspraak heeft het Commissariaat dus haar ondersteunende functie van het boekenvak verloren.
Als het Commissariaat nu had besloten om de term “ondersteunende functie” die de wet voorschrijft voor digitale producten die zonder sancties met een boek verkocht mogen worden dusdanig ruim te interpreteren dat e-boeken en apps daar automatisch ondervallen, dan had het een belangrijke prikkel kunnen geven aan het digitale innoveren van het boekenvak.
Want dan wordt de uitgever de vrijheid geboden nieuwe digitale producten te ontwikkelen en die samen met het papieren boek in te zetten om aan de groeiende behoefte van de consument voor digitale producten tegemoet te komen en tegelijk genoeg voordeel te kunnen geven om zowel oude als nieuwe consumenten aan te trekken. Op deze manier creëer je namelijk een nieuwe markt: met nieuwe producten en aantrekkelijke prijzen.
Natuurlijk is dat een risico – maar het zou een weloverwogen risico zijn, waarbij er (nog) niet getornd hoeft te worden aan de vaste boekenprijs en het papieren boek dus nog steeds een beschermde status geniet. De boekhandel hoeft dus niet bang te zijn dat er zodanig met het papieren boek, nog altijd de pilaar waarop het boekenvak rust, gestunt kan worden dat ze door de grote mediaketens uit de markt gedrukt worden.
Daarnaast biedt het een voordeel aan elke uitgever die het risico neemt de digitale markt te betreden. Dit heeft twee belangrijke consequenties: op de eerste plaats brengt het de onderlinge concurrentie tussen uitgevers weer op gang en zal daardoor een welcome stimulans zijn voor de digitale innovatie, die nog steeds niet echt op gang gekomen is in Nederland. En omdat er zo een afzetmarkt gecreëerd wordt waardoor uitgevers in elk geval de hoop kunnen koesteren dat hun investeringen terugverdiend gaan worden, zullen er vanzelf nieuwe, interessante vormen van lezen ontstaan die uiteindelijk ook nieuwe lezers zal aantrekken.
Laten we hopen date r meer ondernemers zijn zoals Rene Bego die het Commissariaat uiteindelijk de kans zullen geven op hun beslissing terug te willen komen.
(Verschijnt als column op http://www.inct.nl)
The culture of writing 