In een aardig interview met Reed Business CEO Peter de Mönnink zegt hij een paar interessante zaken als het gaat om innoveren binnen het boekenvak. Op de eerste plaats was ik geïntrigeerd door de uitspraak dat “Het probleem is niet dat het oude verdienmodel niet meer werkt. Sterker, ons grootste probleem is dat geen van de oude businessmodellen is overleden.”. In de discussie over de rol van digitaal in het boekenvak is het al jaren zo dat er wordt gesproken in of-of termen – wat betekent dat men er vaak van uitgaat dat digitaal het einde betekent van het papieren boek. Onze versie van als je niet voor ons bent, ben je tegen ons.
De Mönnik geeft hier de kern van uitgeven in het digitale tijdperk goed weer: er komen alleen maar nieuwe vormen van uitgeven bij, terwijl de oude gewoon blijven voortbestaan. Dat betekent concreet dat als je als uitgever wilt innoveren je het digitaal uitgeven zult moeten integreren in wat je al doet. Het kenmerk van de digitale markt is dat het een versplinterde markt is: er zijn veel formats, veel doelgroepen en de consument heeft veel om uit te kiezen. Dat betekent dat in tegenstelling tot wat wij als uitgevers al honderden jaren gewend zijn, er in het digitale tijdperk waarschijnlijk niet zoiets is als “het digitale business model”. Dat betekent, in de woorden van De Mönnik:
“Je moet een heleboel dingen heel goed doen en het is de vraag welke van al je businessmodellen de smaakmaker zal worden.”
Ook hier heeft De Mönnik gelijk. Er moet echter wel bij worden gezegd dat hij hier spreekt als hoofd van een van de grootste uitgevers ter wereld, met een breed scala aan producten en sterke merken die het eenvoudig maken om te experimenteren, zeker als jet het kapitaal van Reed Business achter je hebt staan.
Schaalgrootte wordt daarom ook, zo is mijn verwachting, de grote bepalende factor in het uitgeeflandschap van de komende jaren: je bent groot genoeg om de storm te kunnen uitzitten door voorzichtig te innoveren met wat je al hebt, of je bent klein genoeg om onder de radar te kunnen blijven uitgeven, mits je goed op de markt gericht bent en dus efficiënt kunt werken (vrij vertaald: meer aandacht voor elk boek, zodat je minder missers hebt). Want het algemene boekenvak – waar ook Link deel van uitmaakt – is een extreem voorbeeld van een hit-and-miss market. De vaak-geciteerde formule 80-20 – je verdient je geld met 20% van de boeken, terwijl 80% geen geld oplevert) is onhoudbaar in de huidige markt, juist door de onvoorspelbaarheid van de nieuwe, digitale markt.
Want een ander kenmerk van de digitale markt – behalve de eerder genoemde gefragmenteerdheid – is dat het duur is. Digitaal uitgeven betekent investeren in technologie, in kennis, in apps, in websites, in consumentenonderzoek. En omdat deze markt zo onvoorspelbaar is, bestaat altijd het risico dat wat vandaag werkt, morgen ineens niet meer werkt. Dit vereist een hele andere kijk op hoe een uitgever moet investeren en hoe de financiële huishouding eruit moet zien. En de vraag die daarmee van groot belang wordt van elke uitgever die geen groot concern achter zich heeft staan wordt dan: kan ik dit nog wel zelf doen? Moet ik dit nog wel zelf doen?
Wat we zullen gaan zien de komende jaren is een verdere scheiding tussen klein en groot, waarbij het risico is dat de kleintjes uit de markt gedrukt gaan worden omdat de hele distributieketen onder zware druk gaat en dus aan de boekhandelskant steeds vaker voor zekerheid zal worden gekozen. De kleintjes zullen daarom slimmer moeten zijn in het vinden van de juiste partners en beter moeten kijken naar hun eigen positie in de markt. Want een 80-20 hit-and-miss verhouding is niet langer haalbaar in de huidige markt. Weer in de woorden van De Mönnik:
“Je moet de risico’s goed inschatten. Het is verstandig om dicht bij je kernactiviteiten te blijven, want hoe verder je van je core business gaat, hoe hoger je risicoprofiel wordt. Het is in deze tijd onmogelijk om vijf jaar vooruit te kijken, dus ik geloof niet in het experimenteren in de hoop dat je er iets van leert waar je later mee kunt verdienen. Hoop is geen strategie.”
Weten wat je doet en waarom wordt daarmee de belangrijkste waarde voor een succesvolle uitgeverij. En dat betekent kennis. We moeten in het boekenvak inzien dat we meer kennis nodig hebben: meer kennis van de consument, meer kennis van technologie, meer kennis van digitale business modellen en hoe die in je bedrijf te integreren.
The culture of writing 