The culture of writing

In mijn vorige bericht meldde ik abusievelijk dat de omzet van het boekenvak nu op het niveau van 2007 zat – dat is natuurlijk onjuist. We zitten er inmiddels ver onder. 2014 belooft opnieuw een rampjaar te worden. Toch is de crisis – diep als deze ingrijpt in ons vak – niet zo erg als we allemaal denken. Reden om eens in de cijfers te duiken.

Zoals in onderstaande grafiek te zien is, is de omzet van het boekenvak vanaf 2009 gaan dalen:

• 2010: -3,5%
• 2011: -5,1%
• 2012: -7,3 %
• 2013: -5,5% (KvB)
• 2014 YTD: -10,2% (Eerste kwartaal, NRC)

Met de afzet is het al niet veel beter gesteld – daar was zelfs een daling te zien vanaf 2008:

Als we de boekverkoop in een breder historisch perspectief plaatsen (zie afbeelding hieronder), is te zien dat de aantallen sterk fluctueren. In 2012 zakte de verkoop onder de piek uit 1997, maar zitten we nog steeds hoger dan alle voorgaande jaren. Opvallend ook is dat er regelmatig een daling van een aantal jaren plaatsvond. De grote crisis van begin jaren tachtig duurde van de piek in 1982 tot een stabilisering in 1988-1990 en een stijging in 1991, die vervolgens duurde tot 1997. De crisis daarna duurde van 1997 tot 2002.

Op dit moment zitten we in het vijfde jaar van de crisis (piek in 2008). Dat is gezien de historie dus niet uitzonderlijk, maar gezien het verloop in 2014 komt er een zesde jaar bij. Dat maakt deze crisis dus de ergste sinds er begonnen is met het bijhouden van de verkopen (*). Maar als we kijken naar het totale volume van de markt, dan zitten we nog steeds hoger dan ooit (**). laten we ons daar aan vasthouden.

* Naschrift 1: Opvallend is dat het aantal boeken verkocht per inwoner sinds 1975 nauwelijks is veranderd: gemiddeld 2,4. Iemand zou eens de analyse moeten maken wat dit aantal doet stijgen en dalen afgezet tegen de pieken en dalen in verkoop – misschien zijn er maatschappelijk-economische factoren aan te geven die ons vertellen hoe de afzet zich in de toekomst gaat ontwikkelen.

Het zou, om een voorbeeld te noemen, interessant zijn te kijken hoe de komst van internet te maken heeft met de groei van de markt (dank Bas Vermond). Bol is begonnen in 2000, maar het duurde een aantal jaren voordat het bedrijf echt ging groeien. Op dat moment was er nog geen sprake van een mobiele revolutie, dus de invloed daarvan op de boekenmarkt zal zeer klein of zelfs onmerkbaar geweest zijn. Ik weet ook niet of de verkopen van Bol op dat moment ook daadwerkelijk gemeten werden.

** Naschrift 2: Ik werd erop gewezen dat de sprong in 2006 veroorzaakt werd door andere (betere) meetmethoden door het invoeren van het scanonderzoek in de boekwinkel. Mijn stelling dat we nog steeds hoger zitten dan ooit tevoren is dus onzeker – misschien zitten we er wel onder. Wellicht is ooit een vergelijking mogelijk. Zie ook het artikel waar de grafiek vandaan kwam, hier.)