Inmiddels heeft de rechter uitspraak gedaan in de zaak die NUV/GAU aan had gespannen tegen Tom Kabinet over het doorverkopen van tweedehands e-boeken.
De uispraak van de rechter is duidelijk: Tom Kabinet mag door.
De voornaamste reden van de rechtbank om de eis af te wijzen is dat het van mening is dat een aangeschaft e-boek een ‘consumentenkoop’ is en daarom doorverkocht mag worden (lees het hier).
Een van de andere argumenten van de rechter om de eis af te wijzen was dat NUV/GAU ondanks herhaald aandringen van Tom Kabinet niet met hen in overleg is getreden. Ook werd uit het arrest duidelijk dat de GAU Tom Kabinet twee dagen reactietijd gaf en ondertussen de rechtszaak al was gestart.
Dit is uitermate verontrustend. De GAU was van mening dat Tom Kabinet geen recht had om e-boeken door te verkopen en meende de jurisprudentie aan hun zijde te hebben. Dat is op zichzelf een legitiem standpunt en al is het niet verrassend dat de GAU dit standpunt inneemt is het een verdedigbare positie. Wat me wel stoort is dat het eerder een reflex lijkt dan weldoordacht.
Dat valt af te leiden uit de toon van de brief, uit het afwijzen van elke vorm van contact en de snelheid waarmee men de rechtszaak wilde voeren. Ik vermoed dat men dacht dat het kat in ’t bakkie was. Men vond het daarom niet de moeite waard om in contact te treden met de tegenpartij. Niet gek dat veel mensen, waaronder de rechter, hierover vallen.
Het verontrustende deel van dit alles is niet alleen deze enigszins arrogante manier van doen. Er gebeurt veel in de wereld en in het boekenvak, zeker op het gebied van digitaal lezen. Het is een nieuw product, niet beschermd door de vaste boekenprijs, in een uitermate veranderlijke markt. De weigering om met partijen als Tom Kabinet in overleg te treden laat zien dat de GAU geen oog heeft voor deze veranderingen, maar alle middelen wil inzetten om alles bij het oude te laten. Nergens heeft de GAU beweegredenen gegeven voor hun standpunt anders dan ‘wij vinden dat het niet mag’. Het had hen gesierd als er een bredere argumentatie aan ten grondslag had gelegen.
Zonder je open te stellen voor de argumenten van anderen leer je ook niet. Zelfs als je het fundamenteel oneens bent met Tom Kabinet, had een verklarend gesprek waar beide partijen elkaars standpunten toegelicht hadden, uitermate verhelderend kunnen werken. Dan had je nog steeds een rechtszaak kunnen voeren, maar dan zonder de indruk te wekken dat de boekenwereld geen enkele interesse heeft in wat er in de buitenwereld gebeurt en ook niet bereid is mensen met nieuwe initiatieven op een fatsoenlijke manier te behandelen.
Bovendien trad de GAU zelfstandig op, zonder de achterban in de breedte te consulteren. De paar uitgeverijen die de GAU een volmacht hebben gegeven om namens hen op te treden, vertegenwoordigen nog geen fractie van het hele vak. Nu kan de GAU niet in elk geval alle leden raadplegen, maar in dit soort uiterst fundamentele zaken, waarbij het gaat over nieuwe mogelijke verdienmodellen voor een product waar geen prijsafspraken voor zijn, vind ik het absoluut noodzakelijk dat er pas wordt opgetreden als er een gezamenlijk beleid is geformuleerd.
Overleg had misschien tot een werkbaar compromis kunnen leiden, wat de GAU in staat had gesteld de verrichtingen van Tom Kabinet op de voet te volgen. Ze hadden striktere eisen kunnen stellen, transparantie kunnen afdwingen, evaluatieperiodes kunnen instellen, inspraak eisen in bepaalde operationele zaken zoals beveiliging of zelfs het aanstellen van een eigen specialist die dit in de gaten zou houden. Bij onbevredigende voortgang zou dan wellicht alsnog een gang naar de rechter kunnen worden afgedwongen.
Nu moet je vrezen dat in deze en andere nieuwe business modellen ondernemers niet langer in overleg gaan treden met de NUV/GAU. Het ergst denkbare scenario op dit moment is dat er partijen opstaan die gesteund door de uitspraak met Tom kabinet gaan concurreren. Zo verlies je als boekenvak elke controle op een deel van de digitale distributie alsook de mogelijkheid om op een actieve en constructieve manier de innovatie van het boek te ondersteunen en tegelijk een sturende vinger in de pap te houden.
The culture of writing 