Archief voor december, 2010
Boekenmarkt licht gedaald in 2010
Geplaatst door Jürgen Snoeren in analyse, Mededeling op december 31, 2010
Deze week maakte GfK de voorlopige omzetcijfers voor 2010 bekend. Na een goed einde van het jaar komt de omzet uit op €619,5 miljoen. Vergeleken met 2009 (€642,5 miljoen) is dat een daling van 3,5%. Een mooi moment om even de balans op te maken van de afgelopen jaren:
Duidelijk is dat na vele jaren van gestage groei nu voor het eerst een daling in de totale omzet is waar te nemen: 2007 kende een totale omzet van €568 miljoen, 2008 van €641,3 miljoen. Het lijkt dus alsof het boekenvak pas dit jaar voor het eerst last heeft gekregen van de crisis. Dat is echter een vertekend beeld als gekeken wordt naar de groeipercentages:
De groei van het boekenvak is dus al enige jaren aan het afnemen en de crisis heeft deze trend nauwelijks versneld. Nu is dat niet per se negatief. In vergelijking met bijvoorbeeld de games industrie (voorspelde daling voor 2010: 15%) en andere media- en cultuursectoren, heeft de daling van de boekenwereld veel later ingezet en is deze veel minder stijl.
Bovendien lijkt het er ook op dat het boekenvak in het buitenland veel meer te lijden heeft gehad. Met het voorzichtige herstel van de Nederlandse economie die in de loop van dit jaar is ingezet, lijken de vooruitzichten voor 2011 niet slechter te zijn dan dit jaar.
Een betere analyse volgt in de loop van januari, als er definitieve cijfers beschikbaar zijn. Voorlopige conclusie: het is geen goed jaar geweest, maar al met al kunnen we voorzichtig positief zijn.
De toegevoegde waarde van de uitgeverij in het digitale tijdperk
Geplaatst door Jürgen Snoeren in digitaal, Discussie op december 29, 2010
Er wordt de laatste tijd in de discussie over het digitale tijdperk veel gesproken over de toegevoegde waarde van de uitgeverij. De sleutel tot het digitale uitgeven, zo wordt gezegd, ligt in het vinden van de toegevoegde waarde.
Wat hiermee bedoeld wordt is eenvoudig: in een wereld waarin het publiceren van een boek, zowel papier als digitaal, zo makkelijk is geworden dat iedereen het kan en doet, moet de professionele uitgeverij een manier vinden om zich te onderscheiden van alle andere aanbieders.
Wat niet zo eenvoudig is, is het vinden van het antwoord op de vraag: hoe kan een uitgever zich onderscheiden van het gigantische aanbod van wat men ook wel “commodity content” noemt, boeken die door en voor het brede publiek geschreven zijn, kwalitatief vaak zeer tekortschieten, heel goedkoop tot gratis zijn.
Voordat die vraag kan worden beantwoord, moet eerst duidelijk worden wat de term toegevoegde waarde precies betekent, aangezien het vaak en in verschillende vormen wordt gebruikt. Wikipedia geeft de volgende definitie:
“Bedoeld wordt het verschil tussen de marktwaarde van productie en de daarvoor ingekochte grondstoffen. Het is dus gelijk aan de omzet minus de ingekochte goederen. De toegevoegde waarde drukt de essentie van produceren uit, namelijk het toevoegen van waarde aan een goed.”
Deze algemene economische betekenis kan in deze moderne tijden worden samengevat als de waardeverhoging die bij een product optreedt telkens als de grondstoffen verder worden verwerkt. Ofwel, het ligt voor de hand, het toevoegen van waarde aan een product of een dienst.
Bij een uitgeverij is de grondstof een boek, of het nu in manuscriptvorm, gedrukt exemplaar of op een bierviltje neergeklad idee door de uitgeefredactie wordt geselecteerd voor publicatie. Vervolgens kent een professionele uitgeverij een aantal stadia waarin telkens waarde wordt toegevoegd:
- De uitgeefredactie selecteert uit het massale aanbod die teksten die de juiste mix van kwaliteit en commercie bezitten;
- De bureauredactie laat vertalen en corrigeren, om een zo foutloze tekst uit te kunnen brengen;
- De productie verzorgt het zetwerk van tekst en illustraties, kiest papier en drukwijze om een kwalitatief hoogstaand product voor een zo laag mogelijke prijs te zorgen;
- De verkoopafdeling zorgt voor de distributie in Nederland en Vlaanderen;
- De marketingafdeling zorgt ervoor dat boek en auteur zo goed mogelijk onder de aandacht van pers, publiek en boekhandelaar wordt gebracht.
Het proces van idee tot boek dat hierboven in vogelvlucht wordt weergegeven vormt de zogeheten waardeketen van de uitgeverij. Het digitale tijdperk heeft op veel vlakken van deze keten gezorgd dat de uitgeverij geen onderscheid meer kan maken.
Omdat drukken nu voor iedereen goedkoop te doen is en online distributiekanalen ervoor zorgen dat boeken gemakkelijk buiten de boekhandel om bezorgd kunnen worden, zijn er twee aspecten overgebleven waarin de uitgeverij nog uit kan blinken: selectie en redactie, en marketing.
Met andere woorden, naarmate het aantal boeken en aanbieders scherp toeneemt, wordt het steeds belangrijker om je te onderscheiden met kwaliteit en aandacht.
Maar het digitale tijdperk heeft nog meer kansen voor de uitgeverij gecreëerd. De combinatie van mobiel lezen, online verkoopkanalen en digitale producten heeft er voor gezorgd dat steeds meer mensen op andere momenten en manieren willen lezen dan het traditionele op de bank, in bed of in de trein. Dit geeft de uitgeverij de volgende kansen om waarde toe te voegen:
- Redactie: het vinden van nieuwe content voor nieuwe leesmomenten, zoals romans voor de mobiele telefoon of korte verhalen voor in de pauze;
- Productie: het beheren van het digitale bestand en de expertise om een boek in elke gewenste vorm te produceren, als e-boek, als iBook, in aparte hoofdstukken, als PDF, Word of tekstbestand;
- Verkoop/productie: alle klanten, zowel lezers als boekhandelaren, kunnen voorzien van de juiste informatie over alle producten, zowel online als in persoon;
- Distributie: het vermogen om een digitaal product in elke gewenste vorm via elk gewenst kanaal te kunnen verspreiden: via een website, mobiel of pc, e-reader, iPhone, Android, Kindle, etc.
- Marketing: markt maken door het vinden van het juiste product voor de juiste lezer, door precies te weten wat de lezer wanneer en hoe wil lezen.
Hiermee worden lezer en content samengebracht door de uitgever. En hierin ligt, mijns inziens, in het digitale tijdperk de hoofdtaak van de algemene uitgeverij. Dat dit grote gevolgen heeft voor de organisatie van een uitgeverij ligt voor de hand, maar dat is wellicht iets voor een later bericht…
De aanzet wordt alvast gegeven door George Lossius, CEO of Publishing Technology,
C.K. Prahalad en co-creatie
Geplaatst door Jürgen Snoeren in Boekentip, Gelezen op december 27, 2010
In de post hieronder haalde ik hem al aan, C.K. Prahalad. Hij is een van de grote denkers van dit moment op het gebied van innovatie en strategie. Voor boekenvakkers vormen zijn boeken The future of competetion en The new age of Innovation een goede bron voor voorbeelden van hoe er een nieuwe relatie gelegd zou kunnen worden met de consument. Nadeel is, in mijn ogen, dat hij zich vooral richt op grotere bedrijven en het dus niet altijd evident is hoe zijn voorbeelden vertaald zouden moeten worden naar het boekenvak. Echter, de voorbeelden die hij geeft zijn helder en bieden voldoende stof tot nadenken.
De uitgever als dienstverlener?
Geplaatst door Jürgen Snoeren in Discussie, Stelling op december 27, 2010
Er is het afgelopen jaar volop geschreven over de invloed van het internet en sociale media op het gedrag van de consument en wat dit betekent voor bedrijven anno nu. Er is veel energie gestoken in het speculeren over wat een uitgever niet allemaal zou kunnen en moeten doen om tot een succesvol business model voor het digitale tijdperk te komen. Er is mijns inziens te weinig tijd gestoken in het nadenken over wat nu eigenlijk de kern van alle veranderingen is en wat dit betekent voor een uitgeverij. Een succesvol business model betekent namelijk dat het de uitgeverij ook op langere termijn levensvatbaar maakt. Niet meer en niet minder. Elk idee, elke suggestie over wat er allemaal kan en zou moeten, moet hiertegen worden afgezet.
Welke invloed heeft het internet precies gehad op de consument? In het kort, het internet verbindt de consument rechtstreeks met de producent via websites, webshops en e-mail, het verbindt ook consumenten onderling in een wereldomspannend netwerk waarin informatie kan worden uitgewisseld, producten en prijzen kunnen worden vergeleken en op elk uur van de dag goederen en diensten kunnen worden gekocht en verkocht.
Tel daarbij op dat het internet de consument in staat stelt zijn wensen op elk gewenst moment te vervullen en duidelijk wordt dat de relatie tussen aanbieder en afnemer een wezenlijk andere is geworden. De aanschaf en het gebruik van een product is steeds meer een impulsgedreven activiteit geworden die tegemoet moet komen aan de eisen van de individuele consument: anytime, anyplace, anywhere.
Dit wordt in de managementliteratuur ook wel de ervaringseconomie genoemd. De term werd geïntroduceerd door Joseph Pine en James Gilmore. Zij stellen dat onder invloed van het internet de ervaringseconomie is ontstaan: in een wereld waarin diensten rondom producten zo gemeengoed zijn geworden dat ze niet meer onderscheidend zijn, kan men alleen nog concurreren door ervaringen rondom producten en diensten te creëren die emotionele waarde hebben voor de consument en daardoor een economische waarde krijgen.
Wil een producent in een dergelijke complexe wereld, waarbij iedereen kan krijgen wat hij wil en wanneer hij wil en op elk gewenst moment prijzen, producteigenschappen en diensten kan vergelijken, zijn product laten opvallen moet het dus meer bieden dan alleen een goed product: het moet memorabel zijn.
In economische termen, hierdoor verschuift het principe van het uitwisselen van waarde (exchange of value), waarbij er een eenduidige transactie van waarde plaats heeft die kan bestaan uit goederen of diensten, naar het creëren van waarde (value creation), waarbij de consument evenveel bijdraagt aan de waarde van een product als de producent zelf: het wordt een interactief proces.
Kort samengevat zou men kunnen zeggen: hoe beter het aanbod toegespitst wordt op de behoeften van de individuele consument op een bepaald moment in de tijd, hoe meer succes de aanbieder kan verwachten. Dit is niet hetzelfde als domweg het aanbod vergroten: te veel variatie brengt de consument juist verder weg van het vervullen van zijn verlangen. Hoe relevanter het aanbod, hoe hoger de waarde dit aanbod heeft voor de consument.
Er zijn de laatste jaren genoeg voorbeelden geweest van hoe dit proces van personalisatie succesvol kan worden ingezet: verzekeringen die online op maat gemaakt kunnen worden, boten die naar wens worden ontworpen en vervolgens geproduceerd, medisch advies op maat. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Veel van de nieuwe uitgeefinitiatieven van de laatste jaren zijn vooral gericht op het principe van de crowd sourcing, waarbij “de gemeenschap” op democratische wijze bij het uitgeefproces wordt betrokken. Een dienst als TenPages heeft als kernwaarde dat het publiek in staat gesteld wordt te kiezen wat er uitgegeven wordt: de meeste stemmen gelden. Je kunt lezers ook betrekken bij het ontwerpen van omslagen
De oplossing ligt mijns inziens echter niet in de massa – als ik de implicaties van de ervaringseconomie goed begrijp ligt de oplossing juist bij de wensen van het individu. Het business model van de crowd heeft daarmee een beperkte levensduur: het belooft bevrijding van het juk van de uitgever, maar plaatst de consument in een nieuw keurslijf, dat van de (sociale) gemeenschap.
Het komt niet tegemoet aan het allerbelangrijkste: de onmiddellijke vervulling van de wensen van de individuele consument. De muziekindustrie, om een veelgebruikte vergelijking te maken, laat inmiddels zien wat dat zou kunnen betekenen: met iTunes kun je individuele liedjes kopen en beheren, met Spotify kun je muziek naar wens streamen, je kunt concerten bezoeken, cd’s kopen of vinyl: aan elke wens kan inmiddels worden voldaan.
Of dit uiteindelijk ook daadwerkelijk succesvolle business modellen zijn, dat is nog maar de vraag. Maar in elk geval wordt er van alles geprobeerd.
De belangrijke vraag voor het boekenvak wordt dan: hoe kan een uitgever van het kopen en lezen van een boek een ervaring maken? Hoe maak je van uitgeven een interactief proces gericht op de individuele consument?
Een grote stap bij het beantwoorden van deze vraag wordt momenteel gedaan door Google. Zij richten de dienstverlening rondom een boek niet op de inhoudelijke kant, maar op de zakelijke kant. Hun stelling is dat een lezer vooral een consument is die een volmaakte verkoopomgeving wil, de mogelijkheid wil altijd en overal boeken te kunnen kopen, lezen en beheren en daarbij altijd verbonden wil kunnen blijven aan zijn eigen sociale gemeenschappen.
Dit vereist zeer geavanceerde technologie, van het soort waar Google al jarenlang mee vooroploopt. Het lijkt me dan ook geen taak van de uitgever om hiermee te willen concurreren – geen enkele uitgeverij of uitgeefconcern de financiële middelen of de expertise voor om dit te kunnen doen. Het zal voor de meeste uitgevers al een voldoende uitdaging zijn om ervoor te zorgen dat ze in staat zijn al hun content aan partijen als Google te kunnen leveren.
Hierin ligt ook, denk ik, de grootste uitdaging voor het gezamenlijke platform dat momenteel door uitgevers en boekhandelaren wordt onderzocht. Concurreren met Google of Apple is geen optie die enige waarde oplevert voor uitgeverij noch boekhandel. Zorgen dat er genoeg content is, zowel papier als digitaal, om alle lezers te bedienen daarentegen en het bieden van hulp aan iedereen die hier niet toe in staat is, heeft echter direct voordeel: meer handel, meer lezers, meer omzet.
Het samenwerken in plaats van concurreren met Apple, Google, Amazon, Bol en alle andere mogelijke partijen heeft wat mij betreft een heel groot en fundamenteel voordeel: het maakt de uitgevers vrij om te doen wat ze van oudsher het beste kunnen en waar ze de meeste toegevoegde waarde kunnen bieden: het selecteren van kwalitatief hoogstaande content die de lezers graag willen lezen.
En onder invloed van het internet is er een tweede kernwaarde bijgekomen: ervoor zorgen dat alle content van een uitgever in elk willekeurige formaat aan de lezer kan worden aangeboden.
De vraag hoe de uitgever van het kopen van een boek een ervaring kan maken heeft daarom een tweeledig antwoord. Op de eerste plaats, zorg voor de juiste content en zorg ervoor dat deze content in elk formaat beschikbaar is. En op de tweede plaats, zorg voor de juiste partners die rondom het juiste boek de juiste ervaring kunnen bouwen.
Voor meer informatie over de ervaringseconomie, lees:
The Experience Economy, Joseph Pine en James Gilmore
The future of Competition, C.K. Prahalad en Venkai Ramaswamy
Mission Statement
Geplaatst door Jürgen Snoeren in Mededeling op december 26, 2010
Dit weblog gaat over het boekenvak – en meer. Er verandert veel in het boekenvak, iets waar veel over wordt geschreven en geblogd. Nog een blog met nieuwtjes en meningen is daarom niet noodzakelijk. Wat ik wel node mis, is een breder perspectief: het boekenvak bezien als onderdeel van een grotere wereld van sociale, maatschappelijk en culturele tendensen.
In het boekenvak wordt vaak de vraag gesteld: hoe kunnen we meer lezers winnen voor onze websites, social media, e-boekplatforms, en meer van dat soort zaken, terwijl in mijn ogen de volgende vraag veel relevanter zou kunnen zijn: moeten wij uitgevers ons hier überhaupt wel mee bezig houden? Is dit niet iets waar we veel beter partners voor kunnen zoeken, zodat wij onszelf met de echt belangrijke zaken kunnen bezighouden, namelijk het verwerven en exploiteren van content.
Dit weblog is bedoeld om kennis te delen over innovatie in het boekenvak: cijfers, analyses, trends, meningen, speculaties, kortom, alles wat een bijdrage kan leveren aan het debat over waar het naartoe moet met het boekenvak. Centraal hierbij staat: het moet onderbouwd zijn. Voor het spuien van meningen, hoe zinvol ook soms in het debat, zijn genoeg andere plekken te vinden. Waar het in het boekenvak aan ontbreekt zijn juist de feiten, de onderbouwing, kortom, een breder perspectief.
Ik heb de hoop dat ik middels dit weblog een soort kenniscentrum kan bouwen, een plek waar men heen kan gaan om de relevante cijfers en ontwikkelingen te vinden, alle relevante links, de interessante discussies.
boeken
Geplaatst door Jürgen Snoeren in Boekentip, Gelezen op december 20, 2010
Merchants of Culture van Socioloog John B. Thompson is een absolute Must Read voor iedereen die in het boekenvak werkt. In dit boek geeft hij een scherpe analyse van de ontwikkeling die het boekenvak de laatste jaren heeft doorgemaakt. Hij richt zich weliswaar voornamelijk op het Amerikaanse uitgeefwezen, maar zijn bevindingen zijn voor het grootste deel ook van toepassing op het Nederlandse boekenvak en helpen tevens de internationale ontwikkelingen van de laatste jaren duidelijk te maken. Bovendien geeft hij een helder overzicht van de effecten van de digitalisering op het boekenvak.
Wat dit boek onderscheidt van veel andere boeken over dit onderwerp, is dat Thompson 5 jaar uitputtend onderzoek heeft verricht, diep in het vak zelf is gedoken en als buitenstaander bovendien een objectief perspectief kan bieden. Zijn conclusie dat het vak fundamenteel verandert en dat er voor zowel het gedrukte als het digitale boek een toekomst is, zal niet verrassend zijn. Maar onder zijn voorzichtige woorden door proef je dat hij eigenlijk wil zeggen: er gaat een einde komen aan het tijdperk van oplopende voorschotten en van alsmaar groeiende retailmarges.
State of Print interview
Geplaatst door Jürgen Snoeren in publicaties op december 20, 2010
Beter laat dan nooit, hierbij de link naar mijn interview voor State of Print, een initiatief van Bas Vermond waarbij tien uitgevers werden ondervraagd over de toekomst van het uitgeefvak. De hele serie interviews is inmiddels ook beschikbaar als download via Frankwatching. Op Frankwatching verschenen ook al eerder samenvattingen van alle interviews. Een bewerking verscheen ook in Boekblad (registratie verplicht, helaas).
The culture of writing 